Verstopt potentieel bevrijden en psychische kwetsbaarheid bespreekbaar maken. Veiligheid creëren waardoor talent zich ontwikkelt, groeit en bloeit als een uitbundig boeket bloemen. Prachtig met al haar geuren en kleuren. Diversiteit is een aanvulling, het woord ‘beperking’ bestaat niet meer. Een inclusieve werkomgeving waar je denkt in mogelijkheden. Je wordt geaccepteerd om wie je bent en wat je kunt. Je durft open te zijn, bent verzekerd van een solide basis die rust op de pijlers vertrouwen en veiligheid. Is dit een droom?
Het klinkt zo mooi als je dit leest. Zie je het voor je, voel je het? Zwevend op een zachte wolk, een gelukzalige blik in je ogen, in een zonnige wereld waarin iedereen elkaar begrijpt, mild is voor de ander, vol begrip en zonder oordelen. Waar lieflijke harpmuziek op de achtergrond je oren streelt… Oké. En dan nu rap van die wolk af. Weer met beide benen op de grond? Als het leven er écht zo uitzag, dan waren Jan Anne Kalkhoven en Renate Stamsnieder nu geen eigenaar van hun bedrijf ‘Vier de Verschillen’.
Ik zit met Jan Anne en Renate aan het begin (let op de woordkeus, dus niet: ‘het einde’) van een lange, rechthoekige tafel in een grand café. De deur is net van het slot gehaald. Het is ochtend, we zijn nog de enige gasten. De omgeving is passend: verschillende creatieve, kleurrijke en kunstzinnige uitingen hangen aan de muur. Afkomstig van mensen die hun talenten laten zien. En juist dat is wat dit duo wil bereiken: talenten uit de schaduw halen en in het licht zetten. Niet langer verstoppen, maar er trots op zijn. De wereld mist zoveel moois als dit geen ruimte krijgt.
De ontmoeting
Jan Anne en Renate ontmoeten elkaar als ze beide in loondienst werken bij de Rijksoverheid een aantal jaren geleden. Jan Anne heeft sinds 9 jaar de diagnose ADD. De diagnose was voor hem een toevoeging. Hij begreep zichzelf daardoor beter. Toen hij eenmaal zover was, onthulde hij aan zijn leidinggevende dat hij ADD heeft. Hij had de intentie meer begrip en openheid te creëren door helder te zijn over zijn kwaliteiten en ontwikkelpunten en de onderliggende oorzaak hiervan. Als reactie krijgt hij een figuurlijke deur recht in zijn gezicht dichtgesmeten. Hij moest maar eens serieus gaan nadenken over zijn loopbaan. Bij zijn collega’s vindt hij gelukkig wel gehoor. Het levert veel ‘aha’-momenten op. Duidelijk wordt waarom hij op bepaalde punten sneller is dan gemiddeld en op sommige punten juist minder snel.
Samen sterk
Jan Anne komt in aanraking met Samen sterk zonder Stigma: een groep ambassadeurs die werkt aan een samenleving waarin psychische problematiek bespreekbaar is. Hij besluit informatie hierover te sturen naar zoveel mogelijk mensen die hij kent. Er komen nul reacties op. Dat was het moment dat hij besloot er zelf wat aan te doen. Op zijn werk creëert hij de community ‘Hier ben ik’ op het interne sociale digitale platform. Hij ontmoet Renate die ‘Food for thought’ had opgericht. Beiden dus aan de slag met een beweging en een vergelijkbaar doel. Zo kwamen ze tot elkaar. Ze mailden, raakten in gesprek en Renate zegt tegen Jan Anne: “Je wilt dus de verschillen vieren.” Ja, dat was het. Dat ís het.
Vier de Verschillen?
Juist, dat. Een beweging en onderneming die verschillen niet zien als een tekortkoming, maar als aanvulling. Omdenken, dus. Zoals Jan Anne en Renate zelf omschrijven: “Vier de Verschillen is een beweging naar meer openheid over psychische kwetsbaarheid op de werkvloer.”
Ze begonnen met niets en startten een werkgroep met mensen waarvan ze wisten dat die gemotiveerd waren om mee te helpen. In eerste instantie waren dat mensen die vanuit hun functie raakvlakken hebben met psychische kwetsbaarheid. Later bleek dat ze tegen angsten aanliepen van de organisatie. Het onbekende, het ‘niet weten’. Maar ze zetten door, wilden hoe dan ook iets doen, al was er geen budget. Veel gesprekken later met managers vertrouwden ze hun plan toe aan papier. Dat bleek te werken. Ze kregen zelfs een budget waar ze verder mee konden.
Energie
Jan Anne en Renate beginnen te stralen als ze vertellen over de eerste bijeenkomst die ze organiseren. Enthousiast vertellen ze er over en maken regelmatig elkaars zinnen af. “Ken je de documentaire ‘Ver van Daan?’ Het gaat over de 9-jarige Roderik die ontdekt dat zijn vader manisch-depressief is. Die lieten we zien tijdens de bijeenkomst. Er waren 250 aanmeldingen. We hadden trainingen, workshops, er hing een heel fijne energie. De openheid die mensen lieten zien, die inspireert enorm.” Vier de Verschillen stond op de kaart. Het management zag dit ook en zij ondersteunen dit initiatief. Met vallen en opstaan is het een succes geworden. Voor en door medewerkers.
Ze kijken met een voldaan gevoel terug op die dag. Maar is daarmee een duurzame verandering gewaarborgd? Nee. Het is een begin. Ga je voor duurzaam, dan moet er meer gebeuren. Ze organiseerden daarom:
- inspiration boosts,
- trainingen,
- teambuildingsessies.
Renate: “In 2017 stonden er 15 ervaringsdeskundigen op het podium die een stukje van hun persoonlijke verhaal vertelden aan het publiek. Daar is nogal wat lef voor nodig. Vanaf het podium werd de vraag gesteld: “Zijn hier nog meer ervaringsdeskundigen aanwezig?” Vijf mensen stonden op. Een kippenvelmoment.”
Renate klapt haar laptop open en laat een video zien. Enkele mensen met een psychische kwetsbaarheid komen aan het woord en vertellen wat ‘Vier de Verschillen’ voor hen betekent. Jan Anne en Renate zijn het er over eens: “Je moet er aan toe zijn om er open over te vertellen. Niet iedereen is zover of wil dat. Er is geen goed of fout.”
Ingewikkeld
Jan Anne: “Open zijn over je psychische kwetsbaarheid levert veel moois op. Maar ik heb ook meegemaakt dat mensen me ‘gehandicapt’ noemden. Of dat iemand me probeerde te overtuigen dat mijn diagnose niet juist is, dat het niet zo is wat ik heb. De waarheid bestaat eigenlijk niet. Er zijn namelijk onderzoeken die diagnoses onderschrijven en ook die het ontkrachten. Het gaat hier niet om gelijk krijgen. Het gaat om de persoon die je tegenover je hebt. Die wil gehoord worden, die wil dat je naast hem gaat staan.”
Droom
Jan Anne en Renate dromen over dat iedereen zichzelf mag zijn, dat verschillen er mogen zijn en worden benut. Dat is bij hun gezamenlijke werkgever gelukt. Een stukje droom ging in vervulling. Alleen is dat niet genoeg. Hoe mooi en hoe groots al, het is een druppel op een gloeiende plaat. Jan Anne en Renate besluiten in juni 2017 een onderneming op te zetten die deze positieve beweging de wereld in helpt. Het heet, hoe kan het ook anders: ’Vier de Verschillen’.
Het bedrijf heeft voor henzelf een bijna heilzame werking, omdat ze met dit initiatief meer zichtbaar worden. Het is van hen en daardoor ontstaat ruimte om hun eigen ziel en zaligheid erin te leggen. Renate vertelt: “Ik word zelf steeds meer open en ervaar daardoor meer verbinding. Het is een proces. Bij psychische kwetsbaarheid dacht ik altijd: “Dat ben ik niet.” Ik zorgde voor een veilige afstand. Wilde wel meehelpen aan Vier de Verschillen, want ik vind het een mooie droom. Gaandeweg kwam ik er achter dat ik gevoelig ben. Dat is ook een soort psychische kwetsbaarheid. Het is voor iedereen goed om open te zijn. Je leert zo jezelf kennen en je talenten te ontdekken. Intussen voel ik me een onderdeel van Vier de Verschillen.”
Jan Anne: “43% van de mensen heeft te maken met psychische kwetsbaarheid. Dat mag er zijn. Je bent dan niet afgeschreven en hebt net als ieder ander waarde voor de maatschappij. Dat lukt vooral als je er open over durft te zijn. Het gaat juist om de overige 57%. Als die ook open kan zijn, zeker over dit onderwerp, dan bereik je samen zoveel meer. Iedereen draagt iets bijzonders en waardevols met zich mee. Als dat verbindt, ontstaat energie en kracht.”
Hoe nu verder?
Inmiddels heeft Renate ontslag genomen en zich volledig gestort op hun onderneming Vier de Verschillen. Jan Anne werkt zowel in loondienst als voor Vier de Verschillen. Hun droom is het succes van Vier de Verschillen verder brengen. Ze zijn nu bezig om het onder de aandacht te brengen buiten hun destijds gezamenlijke werkgever. Ervaring leert dat bij non-profitorganisaties meer ruimte is voor dit initiatief. Commerciële organisaties hebben nu eenmaal een andere cultuur.
Renate: “Het is vaak een blinde vlek: mensen denken dat de groep met psychische kwetsbaarheden extra aandacht behoeft. Alleen draait het daar niet om. Het gaat om begrip. Vaak denkt men aan ‘ernstige gevallen’, arbeidsbeperkten. Termen die vervelend in de oren klinken.” Het klinkt inderdaad belastend. Het maakt klein. Vier de Verschillen brengt juist een positieve bottom-up beweging op de werkvloer. Voor en door medewerkers die krachten bundelen voor een inclusieve werkvloer. Op weg naar een inclusieve samenleving.
Klik hier als je meer wilt weten over Vier de Verschillen.
Door: Trix Hofman, No Trix Communicatie (www.notrix.nl)
Dromen in Apeldoorn 