Held in de hoofdrol

Bas Schepers wordt regelmatig aangezien voor journalist, of communicatieprofessional. Hij is er alleen niet voor opgeleid. Hij schrijft columns, haalt verhalen op en doceerde tot voor kort aan het ROC Aventus. Ook is hij eigenaar van de bedrijven Rode Draad! en het Heldenbureau. Verhalen van anderen houden hem bezig. Als zijn droom uitkomt, wil hij naar Rusland. Het is hoog tijd dat zijn eigen ‘story’ voor het voetlicht komt. Het verhaal van een ooit afgestudeerde fysiotherapeut, die nu zélf de hoofdrol speelt.

“Wat maakt dat mensen op een gesloten afdeling terechtkomen?”, vroeg Bas zich af als stagiair fysiotherapie in de psychiatrie. “Welk verhaal schuilt er achter lichamelijke klachten van patiënten?”, dacht hij, terwijl hij ruggen, knieën en schouders behandelde als fysiotherapeut. Verhalen weven een rode draad door zijn arbeidsverleden. De verhalen breien stukjes loopbaan aan elkaar, zonder een steek te laten vallen.

Rafelrand

Verdieping, schuilend achter ogenschijnlijke oppervlakkigheden, is wat Bas weet te raken met zijn verhalen. Het maakt niet uit wie hij spreekt, in welke rol hij zit, wat het verhaal ook is. Gedragscomponenten, rafelrandjes, hij is er gek op. Hij vertelt: “Als fysiotherapeut werkte ik veel met Rotterdamse mannen uit de zeevaart. Ze waren graag buiten en vertelden tijdens wandelingen honderduit over vroeger. Ik organiseerde wandelgroepen waarbij we ondertussen oefeningen deden. Ik zwom met mijn cliënten. Daar moest de organisatie aan wennen, want: dat was mijn taak toch niet?” Hij creëerde wel iets waardevols: verbinding.

Alarmbel

“Is het verhaal van Achmea wel het mijne?”, vroeg Bas zich af, na zes jaar dienstverband. Deze keer was híj degene die gezondheidsklachten kreeg: “Mijn energie werd minder door de werkdruk. Ik móest het wel bespreken, het voelde als 5 voor 12. Het werd gelukkig goed opgepakt, al zagen mijn collega’s het niet aankomen. Ik had een masker op en kon goed verbergen wat er van binnen speelde. Zijn directeur zei: “Bas, haal adem. Ik ken het. Het is tijd voor een pas op de plaats. Neem rust. Een oplossing bedenken we daarna.”

Vilans, een kennisinstituut dat zich richt op ondersteunen van zorgverleners bracht nieuwe mogelijkheden. Hij dook in de wereld van mantelzorg en vrijwilligerswerk in de zorg. Bas gaf  trainingen aan zorgprofessionals, ondersteunde teamleiders, organiseerde avonden voor mantelzorgers en naaste familie. Hij deed het met toewijding, de verhalen raakten hem het meest. Het vonkje in hem transformeerde in een knetterend vuur. “Ik luisterde naar de verhalen van vrijwilligers en mantelzorgers. Zij voelden de passie voor verhalen in mij vlammen. Ik volgde uiteindelijk bij Gigant een schrijfcursus. Het bleek een schot in de roos. Cursisten zeiden: “Hier moet je wat mee gaan doen!”. Met een glimlach van oor tot oor reed ik naar huis.”

Geest

“Als niemand het maar leest! Wat zullen mijn vrienden zeggen?”, dacht Bas toen hij zijn eerste tekst op Facebook publiceerde. De knop ging om toen een vriend zei: “Hé, wat gaaf man!” Bas schreef steeds meer columns. De groep lezers groeide en ze vroegen: wanneer komt de volgende?  De geest kwam pas echt uit de fles toen hij een leergang storytelling ging volgen. Alles kwam daar bij elkaar. Het was duidelijk. Bas vertelt over deze periode: “Na een goed gesprek met mijn vrouw besloot ik als zelfstandige te gaan werken. Na een jaar zouden we de balans opmaken. Zo ontstond in 2016 ‘De Rode Draad’ waarmee ik me richt ik op het schrijven van columns, het maken van organisatieverhalen en het geven van workshops over Storytelling in onderwijs en zorg.”

Superhelden

Het Heldenbureau ontstond dit jaar. Nóg een onderneming van Bas , geïnspireerd op zijn werk als docent bij ROC Aventus. Hij viel hier in voor een zieke collega: “Dat bleek leerzaam en spannend: aan de slag met een klas vol jongeren. Ik vroeg me af: hoe ga ik dit doen?  Als waarnemer van een zieke collega, op een manier zoals het curriculum vraagt? Of op mijn manier? Ik bouwde aan een relatie met de klas, zocht verbinding, dus vroeg hen: waar ligt jullie behoefte? Dit sloeg aan. Er ontstond vertrouwen, een andere sfeer, een andere dynamiek.

Ik werd gegrepen door hun verhalen, over keuzes die ze erg jong moesten maken. Maar ook door hoe wij als volwassenen daar tegenaan kijken. Het mbo heeft onterecht een negatief imago. Dat wilde ik veranderen. Maar hoe? Ik begon met een reeks columns: “#indeklasvanBas”. De leerling staat in deze reeks met zijn verhaal in het middelpunt. Gericht op het positieve, bijvoorbeeld: het moment dat een leerling míj iets leerde. Steeds met een onderzoekende houding, door vragen stellen: wat maakt dat die leerling zo boos reageert op mij? Mogen we elkaar niet, heeft hij te weinig slaap gehad? Zei ik misschien iets dat hem herinnerde aan zijn vader? Heeft hij een incassobureau in zijn nek? Je daarin verdiepen is een eerste stap.

Door vervolgens in te gaan op hun verhalen kun je veel betekenen als docent. Soms is een kort gesprek, een luisterend oor al genoeg. De columns slaan aan. Binnen en buiten de muren van school.”

Heldenbieb

De Heldenbibliotheek heeft een prominente plek op de website van het Heldenbureau: een kleurrijke verzameling verhalen van studenten, docenten en scholen waarin heldendom een plek heeft. Die verhalen haalt Bas zelf op. Bijvoorbeeld het (1^e) verhaal van Henk, die na omscholing de overstap maakt van retail naar docent in het onderwijs.

Little Ladyheroes

Ik heb twee jonge dochters, ze zitten allebei op de basisschool. Lieve meiden die goed meekomen, maar ook meteen in een systeem zitten. Een grafiek met scores kwam als eerste op tafel bij het tienminutengesprek van zijn jongste dochter. Ik wilde alleen maar weten hoe het met mijn dochter ging op school. Speelt ze op het schoolplein? Waar liggen haar interesses? Er wordt al snel gecheckt of een kind een denker of een doener is. Hét kenmerk van de prestatiemaatschappij. Als ik een steentje kan bijdragen om het denken en doen weer bij elkaar te brengen, door het verwoorden en vertellen van verhalen, dan zou ik dat heel gaaf vinden.”

Droom

Bas gelooft in de magie van verhalen vertellen, dat is duidelijk. Maar wat is nu zijn droom? Zonder nadenken antwoordt hij: “Het vertellen van verhalen is nu gericht op het (v)mbo, omdat ik daar middenin zit. Mijn droom is dat het ophalen en vertellen van verhalen zich uitbreidt naar het hbo, het wo, maar ook naar het primaire onderwijs. Geweldig zou dat zijn. Het denken en doen weer met elkaar verbinden. Ik droom ervan dat over de volle breedte van het onderwijs het besef komt dat deze twee items onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Dat het lezen en horen van verhalen aanzet tot verbinding zoeken met elkaar, het doorbreken van schotten. Dát wil ik bereiken.

Ik droom ook over het Heldenbureau als netwerkorganisatie waarin verschillende partners participeren: mensen die aanvullende kwaliteiten hebben. Elkaar positief versterken, werkend aan hetzelfde doel.  Als mijn droom uitkomt, dan betekent dit dat storytelling in het onderwijs het verschil maakt. Het Heldenbureau is nu gestart vanuit Apeldoorn. Hoe mooi zou het zijn als dit uitbreidt naar andere plaatsen? Dat scholen bij elkaar  komen luisteren omdat ze zich afvragen: “Hoe doen jullie dat?” Dat het Heldenbureau van Nederland wordt.” De eerste projecten in Rotterdam en de omgeving van Leiden lopen al, dus een eerste stap is er.

Rusland

Bestemmingen als Nieuw Zeeland, of een warme plek, met hagelwitte stranden en azuurblauwe zee, wie droomt daar niet van? Nou, Bas dus. Hij wil naar Rusland. Hoe hij daarbij komt? “Als kind voetbalde ik graag. Een vriendje van me had een rood shirt met ‘CCCP’ erop. Dat vond ik zó fascinerend. Ik kom uit 1976, dus de val van de muur en de koude oorlog heb ik bewust meegekregen. Alles wat zich achter die muur afspeelde, betekende dood en verderf.

Gericht op storytelling ging ik meer lezen. Het vergroot je inzicht in (de verschillen tussen) schrijvers en boeken. De boeken van Tsjechov vind ik erg interessant. Ik las ook over Poetin, het tsaargebeuren, Karel de Grote. Verhalen hebben ook in Rusland een prominente plek. De beeldvorming van Rusland is niet zo positief: Nederland doet het goed, Rusland fout. Het heeft te maken met wat je kent van de ander. Als je je erin verdiept door het lezen van verhalen, krijg je een genuanceerder beeld. Als je het een Rus vraagt: die wil iemand die beslist. Poetin zal nooit zeggen: “Daar denk ik nog even over na”. Dat heeft met hun achtergrond te maken. Storytelling stelt je in staat om vanuit jezelf betekenis te geven aan uiteenlopende thema’s. Dat maakt het extra waardevol.

Storytelling, Rode Draad!, het Heldenbureau, zorg, onderwijs, Rusland. Onderwerpen die weinig met elkaar van doen lijken te hebben. Luisterend naar Bas, passen deze puzzelstukken in elkaar.

Wil jij een verhaal delen over onderwijs? Neem dan contact op met het Heldenbureau.

Door: Trix Hofman, No Trix Communicatie (www.notrix.nl)